Məlum olduğu kimi, Azərbaycan Yazıçılar Birliyində
(AYB) növbəti qalmaqal baş qaldırıb. Yazar Şərif Ağayarın AYB üzvlüyündən çıxarılması ilə başlayan
qovğa getdikcə daha da böyüdü. Bir sıra gənc yazarlar da AYB-də demokratik
prinsiplərin pozulduğunu və Şərif Ağayarın bu qurumdan çıxarılmasına etiraz
edərək istefa verdilər. Ş.Ağayarla söhbətimiz də elə bu mövzuda oldu.
- Beş-altı qoca toplaşıb məni AYB-dən çıxarıblar. Fikirlərimiz düz gəlmir deyə, belə bir
addım atıblar. Bu adamlar saxtakar, mənasız, Notordam kilsəsinin keşişləridir.
Zamanı ötmüş, istedadını qıl basmış adamlardır və onlar qərar verərək məni
AYB-dən çıxarıblar, yaxşı da ediblər.
- Sizin təbirinizcə desək, beş-altı
qoca Sizdən nə istəyir, niyə yola getmirsiz?
- Yola getməmək söhbəti
deyil. Sadəcə olaraq, fikirlər uyğun gəlmir. Düzü, mən heç onların yanında olmaq
da istəmirəm. Onsuz da gec-tez özüm ərizə yazıb gedəsi vəziyyətdə idim. Sağ
olsunlar ki, məni qabaqladılar, amma bu, onların ziyanına işlədi. Biri var özün
ərizə yazıb gedirsən, biri də var, məhkəməsiz, filansız sənə hökm oxuyurlar.
30-cu illərdə də belə olub. Sadəcə, indi insanı öldürmək mexanizmi yoxdur.
Onlar elə bir vəziyyətdədirlər ki, məmnuniyyətlə məni güdaza verərdilər. Məndən
əvvəl Rafiq Tağıya qarşı belə bir qərar qəbul eləmişdilər. Çünki o, "heç
kimin" oğlu deyildi, bu və digər şəkildə hansısa dövlət orqanına
satılmırdı, tam səmimi, çox sadə, gözəl insan, gözəl yazıçı idi. AYB-də isə
belə adamları sevmirlər. Ordakılar müstəqil düşüncəsi olan adamdan qorxurlar.
İkinci örnək kimi Əkrəm Əylislini göstərə bilərəm. Əkrəm Əylislinin bir
problemli əsəri ortaya çıxdı, o dəqiqə ona qarşı "səlib yürüşü"nə
başladılar. Ölkədə hər şey xoşdu demək, hər yerdə Anar müəllim kimi əl çalmaq
yazıçılıq deyil. Əkrəm Əylisli ziyalı, yazıçı mövqeyini ortaya qoydu. Onu da
qeyd edim ki, onun problemli əsəri ilə bağlı nəsə demirəm, haqq qazandırmaq da
istəmirəm. Amma yazıçıdır, onu yazıb. Yazıçıya qarşı ictimai qınaq ola bilər.
Əkrəmə qarşı repressiya başlayanda AYB bəyanat verdi. Heç bir dövlət orqanı
Anar qədər Əkrəmi repressiya eləmədi.
Mən üç saytla əməkdaşlıq edirəm və həftəlik köşə yazıram, minlərlə oxucum var.
Anarı o qədər dolayaram, o qədər aşağılayıcı sözlər deyərəm ki, cavab verməyə
vaxtı çatmaz. Amma mən bunu heç vaxt eləməmişəm. Bu adam isə məni təhqir edib.
Ağsaqqal adamsan, camaat sənə inanır, 30 ildir AYB-nin sədrisən, özünə yaraşan
hərəkət elə. Bu adam o qədər kresloya vurğundur, ona elə yapışıb ki, getdiyi
tədbirlərdə kreslo da arxasına yapışmış vəziyyədə olur. Kreslo Anardan bezib,
amma o, hələ də bərk-bərk yapışıb. Səni bu qədər aşağılayır, təhqir edir,
məzələnirlər, amma yenə də əl çəkmirsən. Özünə hörmət elə də. Bütün bunlar bir
yana mənə yağdırdığı hədyanlara bax. Yəni, belə bir xəstə mühitdir və mənim
ordan çıxarılmağım tərcümeyi-halımda çox ciddi hadisədir. İndi onun keyfini
yaşamaqdayam ki, beş-altı qoca məni AYB-dən kənarlaşdırıb.
- Sizin AYB-dən çıxarılmanızdan sonra
dalğa başladı, etiraz edənlər, istefa verənlər oldu. Ayxan Ayvaz Sizə qarşı verilən qərara
görə istefa verdi. Bunu dəstək kampaniyası kimi qəbul etmək olar?
- Ayxan Ayvaz nəinki Anardan, hətta onun atası Rəsul Rzadan da istedadlı
adamdır. O, Rəsul Rza ilə müqayisədə çox ciddi ədəbiyyat adamıdır. Anası Nigar Rəfibəyli isə ümumiyyətlə,
müqayisəolunmazdı. Müşfiqi 30 yaşında ölümə göndərib AYB sədri kreslosunda
oturmaq başqa məsələdir.
- Ancaq Rəşad Məcid deyir ki, biz
səhv edib Ayxan Ayvaz kimilərini AYB-yə üzv qəbul edirik...
- Rəşad Məcid fəxr eləsin
ki, AYB-də Ayxan Ayvaz kimi üzv olub. Ümumiyyətlə, istefa verən hər bir yazıçı,
Mövlud, Rəbiqə, Aysel, onların hər biri Rəşadın özündən istedadlı adamlardır.
Hətta onlar Fikrət Qocadan da çox istedadlıdırlar. Məsələn, Rəbiqənin də
şeirləri var, Fikrət Qocanın da. Rəbiqənin şeirlərində bir qadın dünyası,
həyat, bir narahatlıq, ürək döyüntüsü var. Fikrət Qoca isə "Yaşa
prezidentim, yaşa" yazan adamdır. Mən demirəm ki, Heydər Əliyevə şeir
yazmaq olmaz. Amma bu səviyyədə yox da, özünü biabır eləmə. Səni ölümdən xilas
edib, müalicəyə göndərib, amma jest edəndə də ona layiq bir şey ortaya qoy.
- Ümumiyyətlə, Sizin Fikrət Qoca ilə
probleminiz nədir?
- Mənim Fikrət Qoca ilə
heç bir problemim yoxdur. Sadəcə, onu dolamışam. Ümumiyyətlə, ona ciddi
münasibətim yoxdur. Bilirsiniz, Fikrət Qoca ciddi adam deyil. Anar ciddi
adamdır, ədəbiyyat adamıdır. Onunla muhatab ola bilərəm, amma o da mənə söyüş
söyür. Ona görə məni söyür ki, ölümdən danışmışam. O istəyir ki, Allahı da ölkə
başçıları kimi dəyişə-dəyişə getsin. Axı, Allah dəyişməzdir.
Anar məni Fikrət Qocaya görə cəzalandırmaq istəməyib, öz əqidəsinin aqibəti
olaraq, mənə əsəbləşib. Mən də ona qarşı təmkinimi pozmuram. O, ədəbiyyat
adamıdır, yaxşı esse yazır, normal yazıçıdır. Ancaq böyük-zad deyil. İsa
Hüseynov var, Sabir Əhmədli var, yəni, bu cür nasirlərin qarşısında Anar balaca
görünür. Anara sözüm odur ki, məndən bu qədər qorxmasın. Mənim qəbul elədiyim
ədəbiyyatda Anar uzağı "padavatçı" ola bilər. Yəni, Füzulinin əyləşə
biləcəyi ədəbi məclisdə Anar adamlara çay paylaya bilər. Amma Anar istəyir ki,
həmişə başda o otursun, məsələn, Axundovun, Cavidin yerində, axı bu mümkün
deyil. Özü də bunu bilir və bunu bilən adamlara qarşı xüsusi qəzəblidir. Ona
görə də mənim insan olaraq, mövcudluğumun əleyhinədir.
Orxan Pamuk AYB-nin qurultayına gəlmişdi. Elə qurultay nümayəndələri
seçmişdilər ki, Anar deyəndə, hamı ayğa qalxırdı. Orda jurnalistlər Orxan
Pamukdan soruşub ki, sizin fikriniz nədir. O da mənzərəni görüb deyib ki, mən
burda nələrin baş verdiyini dərk eləməyə çalışıram. Özü də, qəribədir ki, həmin
qurultay Musiqili Komediya Teatrında keçirilib. Bunun da mistik bir mənası var.
- Yazar-tərcüməçi Tehran Əlişanoğlu
Sizi oyunçuluqda suçlayıb...
- Tehran ciddi adamdır, o
bilir ki, mən yazmayanda səs-küy salıram, yazanda çox sakit oluram. İndi yazmadığım
dövrlərdir, başımı qaldırıb o tərəf, bu tərəfə baxıram və bu əclafların
sifətinə tüpürmək istəyirəm.
Tehran deyib ki, Şərif özü də bilir necə oynayır. Amma mənimki oyun deyil.
Tehran Əlişanoğlu məndən ciddi əsərlər gözləyir, bəlkə də haqlıdır.
Serb rejissoru var, Əmir Kusturitsa. Postmodern kinonu yaradan əjdaha
kişilərdən biridir. Dünyanın kino sahəsinin istiqamətini döndərə bilən adamdır.
Bizim Vaqif Mustafayev ondan çox şey çırpışdırıb. Əmir Kusturitsadan soruşurlar
ki, sənətlə məşğulsan, niyə siyasətə qoşulursan? O cavabında deyir ki, sənət
adamının siyasətə qoşulmağı vacib deyil, amma hər kəs vətəndaş olmağa
borcludur.
Biz vətəndaş cəmiyyətini qurmağa doğru gedirik. Ona görə hər kəsin vətəndaş
mövqeyi hökmən olmalıdır. NİDA-çı Zaur Qurbanlı talassemiya xəstəsidir, amma onu
düşüncəsinə görə həbsə atıblar. Fikrət Qoca, Anar buna heç vaxt münasibət
bildirməz. Belə məsələlərdə laqeyd qalan yazıçını Kür aşağı axıdıb, Kür yuxarı
axtarmaq lazımdır. Tüpürüm onların yazısına, estetikasına. Bu, siyasətə
qarışmaq deyil. Vətəndaş mövqeyi olmayan yazıçının yazılarına heç kəs inanmaz.
Bu adamlar ona görə etiraz eləmirlər ki, pul alırlar və bunun müqabilində
susurlar.
Əkrəm Əylisli sübut elədi ki, mən kişiyəm, mənim mövqeyim budur. Yəni, o
qocaların içindən çıxıb əlimizə salamat gələn adam Əkrəm Əylislidir. Maraqlısı
odur ki, Əkrəm bu proseslərdə Fikrəti müdafiə edir...
- Deputat Fazil Mustafa isə deyir ki,
yaşlı nəslin nümayəndələrinə qarşı hədsiz aqressiv davranmaq doğru deyil. Bu barədə nə düşünürsünüz?
- Fazil Mustafanı qadın və pampers, abort, qanunsuz nigah kimi qonağı istisna olan
verilişlərdə görürəm. Yaxşı danışır. Bir-iki kitab oxuyub. Amma özü bilmirsə,
bilsin, ciddiyyətini pozmuş adamdır. Onun nə dediyi mənim üçün önəmli deyil.
Heç kimi təhqir etməmişəm. Təhqir mənim üslubum deyil. Jurnalist mənə zəng edib
soruşur ki, Fikrət Qoca belə bir söz deyib. Mən də zarafatla demişəm ki, Fikrət
Qoca hələ yaşayır? Bəyəm bu, təhqirdir? Düzdür, sonra demişəm ki, Fikrət
Qocadan "moşşenik"liyin hesabını soracaqlar. Amma Anarın əlində əsas
tutduğu odur ki, qoca bir kişiyə ölüm arzulayıram. Ölüm və qurultay sözü Anarın
yanında deyiləndə şəkəri qalxır. Bir də demokratiya Anar müəllimin zəhləsi
getdiyi sözlərdəndir. Mən onun otağında olmamışam, yanına getməmişəm, heç salam
vermirəm. Amma deyir ki, guya mən Prezident təqaüdü üçün ona yalvarmışam. Sən
kimsən ki, mən sənə yalvarım? İşlədiyim Nazirliyin mühasibatlığı ödəyib o pulu.
Bu adam özünü nə zənn edir?
Anarın tövbəyə ehtiyacı var. Məncə, Allah onun etdiklərinə dözəcək yeganə
varlıqdır.
Reytinqinfo.az