Bu gün söz açacağımız insan əvəzolunmaz bəstələrin müəllifi, Azərbaycan Respublikasının əməkdar incəsənət xadimi Elza İbrahimovadır. 2012-in ci il fevral aynının 11-də dünyasının dəyişən görkəmli sənətkarın yaşasaydı, bu gün düz 75-yaşını qeyd edəcəkdi. İtərdim musiqilərinin bezmədən dinlədiyimiz bu şedevr insanın həyat və yardıcılığına bir daha nəzər salaraq, onu bir daha xalqımıza xatırladaq.

1938-ci il yanvarın 10-da dünyaya göz açan Elza İbrahimova istedadını erkən yaşlarından göstərdiyindən valideynləri onu musiqi məktəbinə qoyurlar. Daha sonra Asəf Zeynallı adına musiqi məktəbini və Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasını bitirən Elza İbrahimova Cövdət Hacıyevin, Qara Qarayevin tələbəsi olur. Onun “Fortepiano və orkestr üçün konsert” adlı diplom işi təkcə müəllimi Qara Qarayev deyil, maestro Niyazi tərəfindən də yüksək qiymətləndirilib. Bundan sonra yaradıcı fəaliyyətə başlayan bəstəkar Qarabağ mövzusunda “Yanan laylalar” və digər operaların, Bəxtiyar Vahabzadə, Vahid Əziz, Vaqif Səmədoğlu, Rüzgar Əfəndiyeva, Ramiz Heydər və digər şairlərin sözlərinə yazılmış yüzlərlə mahnının müəllifi olub. Maraqlıdır ki, mahnı yazmağa 30 yaşından başlayan Elza xanım ilk addımlarından uğur qazanıb. “Bakının işıqları” adlı mahnısını Şövkət Ələkbərova kimi görkəmli ifaçı oxuyandan sonra məşhurlaşan Elza xanımın bəstələrini daha sonra Akif İslamzadə, Rəşid Behbudov, Oqtay Ağayev, Flora Kərimova, Elmira Rəhimova, Gülağa Ağayev, İslam Rzayev, İlhamə Quliyeva kimi məşhurlar da oxuyub. “Bilməzdim”, “Sən yadıma düşəndə”, “Qayıt”, “Ötən günlər”, “Gecələr bulaq başı”, “Ey Vətən” kimi bir-birindən gözəl mahnıların yaradıcısı olan E.İbrahimova barədə xalq şairi Bəxtiyar Vahabzadə öz fikrini belə bildirmişdi: “Elza İbrahimova mahnı janrında lövhə ustasıdır. O, gözlə görünən dünyanın deyil, görünə bilməyən, içəridən bizi dalğalandıran hisslərin, həyəcanların, bir sözlə iç dünyamızın rəssamıdır”. Ümumiyyətlə, Elza İbrahimovanın fəaliyyətində mahnı yaradıcılığı əsas yer tutur. Onun özü də gözəl bir şəxsiyyət kimi sənət adamlarının xatirində silinməz iz qoyub.

Elza xanım 1992-ci ildə Azərbaycan Respublikasının əməkdar incəsənət xadimi adına layiq görülmüşdür. 2002-ci ildə prezdent təqaütçüsü. 2008-ci ildə 70-illik yublei münasibəti ilə Azərbayca və Dağısta respublikasının xalq artisti adına laiq görülmüşdür.

1964-cü ildə Ü.Hacıbəyli adına Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasının (indiki Bakı Musiqi Akademiyası) bəstəkarlıq şöbəsini bitirmiş Elza İbarahimova musiqi janırının 26-növündə mahnlılar bəstəliyib.
Onların içində rus və digər xalqaların dilində mahnılarda var.

Hələ sağ ikən müsahibələrinin birdə Elza xanınım belə bir söz işlətimişdi: “Kim bilir çətin zamanədir yeni-yeni Verdilər, Tolstoylar, Levitanlar yetişəcək ya yox?”. Bu sözləri işlətmək də bəstəkar yenin yarnan musiqiləri çatışmamazlıqları görüb və “gələcək musiqilərinin necə olacağı sual altındadır” mesaj verb bəlkə də. Elza İbrahmova adı gələndə ilk olaraq xalq artistimiz Akif İslamzadə “Ötən günlərimi qaytaraydılar” ağla gəlir. Ölməz bəstəkar Elza xanım haqqında Akif İslamzadə öz təəssüratlarını bölüşərək “Qafqazinfo”ya bunları deyib: “Mən Elza haqqında nə deyə bilərəm ki... O, artıq öz sözünü deyib. Mənim üçün Elza əvəzolunmaz bir bəstəkar idi. O, bir məktəb idi. Mən Elzanı sözlərlə ifa edə bilmirəm. Onun “ötən günlərimi qaytaraydılar” mahnısı mənim həyatımda ifa etdiyim ən şedevr musiqidir. Çox danışmaq istəmirəm. Elza mənim qəlbimdə həmişə yaşayacaq”.

Ölümündən bir müddət öncə Azərbaycan Respublikasının əməkdar incəsənət xadimi adına layiq görülən Elza İbrahimova barədə onun bəstələri ilə öz möhürlərinin vurmuş müxtəlif sənət adamlarının və qardaşı Çingiz İbrahimov öz xatirələri və təəssüratlarını diqqətinizə çatdırırıq.

Elza xanım haqqında ona əziz olan qaradaşı Çingiz İbrahimov deyir: “Mən Elzanın ölümü ilə hələ barışa bilmirəm. Demək olar o dünyasını dəyişəndən sonra mən hər gün onun məzarının ziarətə gedirəm. Onun yoxluğu mənim üçün bir faciədir. Amma nə etmək olar, həyatdır. Bir də onu deyim ki, Elzanın doğum günü azərbaycan xalqı tərəfindən xatırlanması məni sevindirir. Elzanın doğum günü üçün onun məzarüstü abidəsi qara mərmərdən röyalda elətdirmişəm. Ölümündən sonra dövlətimiz tərəfindən Elzaya “Mehriban ana” mükafatı verildi. Bu mükafatı mənə təqdim etdilər. Elza öz musiqisi ilə insanları könlündə bir iz qoyub getdi. Elza çox zəngin insan idi. Onun varı-dövləti, maşını, brilliantları, pulu olmayıb. Amma onu var-dövləti şedever əsərləri və zirvədə yer tutan brend adıdır”.

Dahi bətəkari xatirlayandan biri də onun musiqilərinin ən gözəl həyat verən xalq artistimiz Flora Kərimova oldu: “Elza İbrahimova mənim xatirimdə həm yaxşı bəstəkar həm də mükəmməl insan kimi qalib. Elza İbrahimovanın bəstələdiyi musiqi həm söz müəlifi həm müğnni üçün böyük uğur idi. Yadıma gəlir Elza atasında mənə söhbət edərdi və mənə deyərdi ki, “Flora mən fortopianoya yaxın getməyə artıq çətinlik çəkirəm. Çünki atam mənim musiqlərimi çox sevirdi. Mənim bəstələdiyim hər bir musiqi onun üçün çox dəyərli idi”.

Onu da deyim ki, Elza çox qururlu qadın idi. Hərdən düşünürəm, o bizə gəlirdi o vaxdı qızı hələ balaca idi. Biz Elzayla oturub saatlarla söhbət edirdik. Elzanın bir xarakteri vardı o, onun evnə gedən hər bir qonağa yemək vermədən burxamazdı. Həddindən artıq təmizkar idi. Bizm Elzayla çox gözəl günlərimiz olub. Onun bəstələrində bir üyan var idi. Elza xanımın bir çox mahnıların mən ifa etmişəm. Onun musqisində olan üsayanı düzgün çadıra bilirdim. Bir çoxları onun mahnılarını oxuyurdu. Amma mənim kimi onun mahnılarıındakı düzgünlüyü verə bilmirdlər. Anası onun xəstə idi və Elza ona çox gözəl baxırdı. Yəni həm də gözəl övlad idi. Elzanın sənəti göz qabağındadır”.

Elza İbarihimovanın mahnıları ilə xalqımızın sevimlisinə çevrilən əməkdar artist Teymur Əmrah onun haqqında xatirələrini bizimlə belə bölüşdü: “Elza İbrahimova adı gələndə insan düşünməyə başlayır. Bu insan cox ağır təbiətli, mənəviyyatı yüksək olan insan idi. Mən Elza xanımı sözlərlə ifadə edə bilmirəm. O, barmaqla sayılacaq qədər gülüb, çünki çox ciddi bir xanım idi. Amma mən ona həmişə zəng vuranda gülürdü. Elza xanım hər insanı da öz ətrafına, evinə buraxan biri deyildi mənimlə isə danışanda tez-tez deyirdi: “Teymur nə zaman vaxtın olsa gəl biz tərəfə”. Mən sizə deyim ki, Elza xanım varlı biri deyildi. Kasıb yaşayırdı. Mən onlara hər zaman gedəndə onun evində çoxlu kitablar görürdüm həm də içlərində “Quran” və digər dini kitablar. Bir dəfə ondan soruşdum Elza xanım siz namaz qılırsıniz. O, cavab olaraq “yox” söylədi. İkinci dəfə sorüşüdum bəs bu çoxlu dini kitablar nədir sizin evinizdə? Görün o, mənə nə cavab verdi: “Mən bu kitabları oxuyuram orda gözəl sözlər var. Amma namaz qılmıram bilirsən niyə? Mənim içim təmizdir. Həyatı boyu heç kimə pislik etməmişəm. Heç kimi ailəsinin dağıdmamışam, pis əməllərim olmayıb. Həyatımı düz yaşamışam”. Bu sözü məni çox tutdu. Xırdalasan gör nə qədər dəyərli bir məna var. Elza xanım mənə sözləri Vahid Əzizə aid olan “Peşmanam” adlı bir mahnı bəstələmişdi. Amma mən onu hələ ifa etməmişəm. İnşallah bu yaxınlarda ərsəyə gələcək. Sonda demək istəyirəm ki, mən Elza xanımın evində çox olmuşam, birlikdə çörək kəsmişik. Çoxlu xatirələrimiz var. O, mənim qəlbimdə əbədi olaraq yaşayacaq. Tez-tez onun məzarını ziyarətə gedirəm. Mən onun musiqiləri ilə sənətə başlamışam. Dünyaya Elza İbarahimova kimi şəxsiyyət hər zaman gəlmir. O, əbədi bir iz qoyub ayrıldı aramızdan”.

Bəstəkarının bir çox musiqilərini ifa edən xalq artisti Yalçın Raızazədədə: “Mən çox xoşbəxt bir insanam. Çünki, bir çox dahi bəstəkarlarımızla işləmişəm onların içərisində gözəl əvəzolunmaz musiqilərin yaradıcısı Elza İbrahimova da var. Mən Elza xanımın iyirmidən çox mahnısını ifa etmişəm. Hazırda həmin mahnılar fonda durur. Mənim xatirələrim Elza xanım haqqında çoxdur. Onun ölümü məni çox sarsıtdı. Elza xanım çox çətinliklər çəkib. Xatırlıyıram ki, 1980-ci ilin sonlarında onun ən pis günləri idi. Maddi olaraq çox çətinlik çəkirdi. O, dönəmlərdə elə mən özüm də işsiz idim. Elza çox qururlu bir xanım idi. Yadıma gəlir, ona qardaşı Çingiz məllim ora bura getdi, çox əlləşdi son vaxtlarda ev aldı. Yanvarın 10-u onun doğum günüdür... Heç xoşlamırdı ad günlərini qeyd etməyi. Amma mən bilirdim onun doğum günü olduğunun və mahnıların məşqini həmin günə salırdım ki, gedim təbrik edim. Mən heç vaxt Elza xanımı unutmaram. O, son nəfəsimə qədər mənim ürəyimdə yaşayacaq”.

Elza İbrahimova haqqında danışmaqla, yazmaqla bitməz sözlər var. Mən bu qədərini yazaraq sizə unundulmaz bəstəkarı az da olsa xatırlada bildimsə, nə xoş mənə.

Sonda demək istərdim ki, uşaqlıqda babamdan eşitdiyim bir söz vardı: “Dünya durduqca durasan bala”. Mən ondan soruşdum ki, insan necə dünya durduqca dura bilər, zamanı gələndə ölür axı. Cavab olaraq bu cavabı aldım: “Bala gör neçə-neçə dahilər gəlib dünyaya, Nizamilər, Fizulilər, üstündən gör neçə əsir keçib, hələ də yaşayaırlar, ya da düşürlər. Dünya durduqca da duracaqlar”. Bu sözlə demək istədiyim Elza İbrahimova da yaratdığı bu şedevr musiqilərlə xalqımızın yaddaşında dünya durduqca duracaq.

Aynur Babayeva