Kənan Hacı

Qasım müəllim dünyasını dəyişdi. Mənim ilk müəllimim idi o. Valideynlərimi itirəndə də bu cür sarsıntı keçirmişdim. Onlar məni dünyaya gətirmişdi, o isə mənə bu dünyanın dilini və Ana dilini öyrətdi. O, mənə hərfləri, sözləri, dili və bu dildə yazmağı öyrətdi. Sözlərlə ilk təmasım onun vasitəsilə yarandı və zaman gəldi, onun haqqında yazı yazdım. İndi Söz adlı möcüzələr diyarının qapılarını üzümə taybatay açan insan başqa bir dünyanın sakini olmağa getdi. Onun əmanəti hələ də mənimlədir. Söz adlı əmanəti! O Söz bu itkini ifadə etməkdə acizdi, Əziz Müəllimim...

Yaddaşımın aynasından əynində məktəbli forması, əlində çanta, məktəbə gedə bilmədiyi üçün doluxsunub dodaqları büzülmüş halda evin ortasında çar-naçar dayanmış bir oğlan uşağı boylanır. Çöldə selləmə yağış yağdığı üçün o uşağı evdəkilər məktəbə buraxmaq istəmirdilər. Gecədən bəri ara vermədən yağan yağış küçələrdə keçilməsi mümkün olmayan iri gölməçələr yaratmış, gediş-gəlişi xeyli çətinləşdirmişdi.

Hər gün gedib-gəldiyi məktəb, onun binası sirli-sehirli adaya dönüb sonsuz cazibə ilə işıq saçır, ağlamaq istəyən uşağı ovutmaqdan ötrü öz qoynuna səsləyirdi. O uşaq mən idim, sirli-sehirli ada kəndimizin ikimərtəbəli məktəb binası idi. Həmin məktəbin balaca bir sinif otağı vardı ki, hələ heyrət yaşını yaşayan biz uşaqlardan ötrü yer üzündə bu otaqdan özgə, ayrı heç bir şey yox idi. Və qəribədir ki, o yağışlı gündə çılğıncasına, dəli bir istəklə dərsə can atan, qəhərdən içini çəkə-çəkə “mən dərsə gedəcəyəm!” deyən balaca uşağın nəzərində həmin o “sirli ada”- məktəb binası işığı göz qamaşdıran bu kiçik sinif otağından ibarət idi. Ata nəvazişiylə dolu, duyğulu, yumşaq, isti bir səs “sirli ada”nın möcüzəsi kimi dəniz üstən körpü sallayıb mənə “gəl, gəl!” deyirdi. Qasım müəllim bizə hansısa hekayəni keçəndə o hekayəni gözlərimiz önündə canlandırırdı, onu bizə sevdirirdi, o hekayədəki obraza girirdi, obrazla birlikdə həyəcanlanırdı, sevinirdi, kədərlənirdi. Gözlərimiz önündə fərqli bir dünya açılırdı. Musiqi dərslərində öz qarmonunu dilə gətirirdi və bizə mahnı oxumağı öyrədirdi, rəsm dərsində bizə rənglərin dilini öyrədirdi. Olduqca kreativ bir müəllim idi. Hər dərsində şagirdlərə sevgi aşılayırdı, onların hisslərini də tərbiyə edirdi.

Böyük Vətən müharibəsi alovunun sovuşduğu ilk illərdə qarşıda təkcə dağıdılmış şəhərləri, bağrı mərmilərlə oyulmuş yaralı torpaqları deyil, mənəviyyata, təhsilə, maarifçiliyə vurulan yaraları da sağaltmaq vəzifəsi dururdu. Bu vəzifəni müəllimlər ordusu yerinə yetirməli idi. O vaxt Qasım müəllim bu ordunun sıravi əsgəri kimi ikinci cəbhəyə - maarifçilik cəbhəsinə atıldı və ömrünün sonunadək bu cəbhədə döyüşdü.

Yeddi-səkkiz il bundan əvvəl “Yazar” qəzetinin mənim haqqımda “Retro yuxular” adlı xüsusi buraxılışı çap olunmuşdu.Həmin buraxılışdan bir nüsxə götürüb Qasım müəllimin ziyarətinə yollandım. Artıq qocaldığı hiss olunurdu, buraxılışı öpüb gözünün üstünə qoydu, “bunu çərçivəyə salacağam” dedi. Bir xeyli söhbətləşdik, bir az diqqətsizlikdən gileyləndi. Qocaman müəllim şəkər xəstəliyindən əziyyət çəkirdi, sol ayağının baş barmağını kəsmişdilər. Xəstə olmağına baxmayaraq yenə də işdən qalmırdı. Dedi ki, evdə otursam, məhv olaram, məni o məktəb saxlayır.

Ömrünün 60 ildən çoxunu məktəbə həsr etmiş müəllimi get-gələ salmışdılar. Umacağı nəydi ki... Xəstəliyinə görə maddi yardım. Vəssalam. Onu da ondan əsirgəyirdilər. Aldığı təqaüdün məbləği çox az idi, iynə-dərmanına çatmırdı. Ürəyim sızladı. Ona təsəlli verdim, dedim ki, qəzetdə bu barədə bir yazı hazırlayaram. Amma yazmadım. Elə bu gün yazaram, sabah yazaram, deyə-deyə yazı qaldı. İndi onun vəfatı xəbərini eşidincə peşmançılıq hissi içimdə yenidən baş qaldırdı.

Qasım müəllim mənim atama da dərs deyib, vaxtilə dərs dediyi adamların sonralar nəvə-nəticələrinə də dərs dedi. Şəhərə köçəndən ondan xəbərim olmadı, bu yaxınlarda sinif yoldaşlarım xəstəliyimlə əlaqədar mənə baş çəkməyə gəlmişdilər, Qasım müəllimi soruşdum, xəstədir, dedilər, evdən çıxmır. Sevindim ki, xəstə olsa da yaşayır.
Qasım müəllim mənim uşaqlıq illərimin işıqlı adasıdır. O ada həmişə məni özünə doğru çəkir. 90-cı illərdə onun haqqında “Sehri adanın işıqlı möcüzəsi” adlı bir yazı da yazmışdım. Bu cümlələr həmin yazıdandır:

“206 saylı məktəbin giriş qapısından hər gün bir müəllim keçir. Yenə də heyrət yaşını yaşayan uşaqlar bu geniş dünyanı onun səsinin işığında görürlər. O uşaqlara elə gəlir ki, yer üzündə həmin balaca sinif otağından özgə, ayrı heç bir şey yoxdur”.

Qasım müəllim o yazıya görə çox sevinmişdi. Məni öz sinfinə dəvət elədi, uşaqlara fəxrlə “baxın, mənim şagirdim olub, indi haqqımda gözəl bir yazı yazıb!” dedi. Bu sinif otağının tanış, doğma havası məni həyəcanlandırdı, dəfələrlə rənglənən döşəmə, divarlar o tanış qoxunu silib apara bilməmişdi. Təfərrüatlara varmaq istəmirəm, “Yaddaş kartı” memuar-romanımda Qasım müəllimlə və ilk təhsilimi aldığım o məktəblə bağlı xatirələrimi yazmışam.

Başqa bir məqam məni üşürgələndirir və həm də kədərləndirir. Artıq müəllimlərimiz də köçünü bu dünyadan çəkib gedir. Nə qədər ki, Qasım müəllim sağ idi, özümü hələ də gənc hiss edirdim. Valideynlərimiz getdi, müəllimlərimiz gedir və sıra bizə çatır...

Valideynlərim kimi, uşaqlığım kimi, gəncliyim kimi əlçatmaz oldun, Qasım müəllim. İçimdən dəli bir istək baş qaldırır: “bir səhər durub yuxudan ölənləri sağ görəsən...”