“İclas qurusu”


Əncir qurusu, ərik qurusu, zoğal qurusu-bunlar çox olur, iclas qurusu isə tək-tək olur. Bir var ki, gün altında quruyan, bir də var ki, iclaslarda quruyan, suyunu çəkən, həyat hisslərini itirən. İclas qurusunu siz tanıyırsınız. Adını bilməsəniz də, özünü yaxşı tanıyırsınız. Arıq bədənini qabağa əyib dizini bükərək sürətli addımlarla gedən adamı siz küçədə, idarə qapılarında, pilləkənlərdə çox görürsünüz. O, haraya tələsir. İclasa!
Qoltuğundakı boz, sürtülmüş qovluq, səliqəsiz yığılmış kağız-kuğuzla doludur. Bunlar nədir. Protokol! O bütün ömrü boyu başı aşağı, dünyadan bixəbər, qaşqabaqlı, sifəti bulud kimi tutulmuş, fikirli gəzir.
Nəyi düşünür. Qərarı!.. İclas qurusu üçün gecənin-gündüzün, yazın-payızın, istinin-soyuğun, yerin-göyün heç bir fərqi, əhəmiyyəti yoxdur. Suların səsindən, çiçəklərin ətrindən, quşların mahnısından, musiqidən, gülüşdən, şənlikdən uzaq olan bu qaradinməz adamı görəndə kimisi heyrət edir, çoxunun da acığı gəlir.
Güman etməyin ki, İclas qurusu ancaq ictimai yerlərdə belədir. Siz düşünürsünüz ki, evinə qayıdıb papağını çıxardanda, arvadı, uşağı ilə görüşəndə İclas qurusunun halı dəyişmiş olur, üzündə işıq, dodağında təbəssüm doğur.
Yox! Səhv edirsiniz! O iradəli, prinsipli, müstəqim adamdır. Onun şəxsi ailə həyatı özü də bir növ iclasdır. O, bir dəfə qət etmişdir ki, iclas üçün yaranmışıq, başımız qərar hazırlamaq, barmaqlarımız protokol yazmaq, əllərimiz çəpik çalmaq, səsimiz çıxış etmək üçün bizə verilmişdir. Onun fikrincə bütün kainat da mühüm bir iclasdan sonra yaranmış və imzalanmış bir qərar üstündə dayanır. İnanmırsan, başını qaldır göyə bax-gör neçə milyonlarla ulduzlar sədrlik edən ayın başına toplanmışdır. Min illərdən bəri göydə elə qızğın iclas gedir ki, bəzən gurultusu yerdə qulaqlara düşür. İclas qurusu arvadı Meyransa ilə belə danışır:
-Yoldaş Meyransa, təklif var ki, mənim corablarımı yuyub qurudasınız!
Meyransa dinməyəndə o ayağa qalxır, qələmin küt uçunu stola döyüb danışır:
-Cavab üçün söz verilir yoldaş Meyransaya!
İclas qurusunun iclaslar, qərarlar, nitqlər içində keçən və asanlıqla keçməyən həyatı neçə dəfə ailədə də silkələnmişdir.
On səkkiz il əvvəl Quru, axşam, iclasdan qayıdanda arvadını evdə görmədi. «Bu hansı iclasdadır kecənin bu vaxtında,-deyə ürəyində fikirləşdi. Çox keçmədi qonşu qadın gəlib Qurunu təbrik etdi:
-Quru qardaş, gözünüz aydın, bir yaxşı qızınız oldu. Meyransa xanım xəstəxanada sizi gözləyir.
Quru, qadına nə muştuluq verdi, nə də cavab. Qəzəb və dəhşət yağan üzü bir az da qaraldı, gözündə ildırımlar oynadı: «Bu nəyə lazımdır. Görəsən bu barədə nə qərar olacaq. Eşidənlər nə deyəcəklər».
Uşağı bələyib evə gətirdilər. Quru, kağızlar aləmindən baş qaldırıb baxmadı da. Meyransa ərindən xahiş etdi ki, bir yaxşı ad tapsın. İclas qurusu məsələni klubda-iclasa həll etdi. Orada çox ad təklif olundu, ata razı olmadı, öz təklifində təkid etdi.
-Məruzə!
İclasdakılar qəhqəhə çəkib gülüşdülər, çəpik çaldılar. Qızın adı qaldı Məruzə. Məruzə bəsləndi, Məruzə böyüdü. Məruzə oxumağa, nəhayət diqqətləri cəlb etməyə başladı.
Məruzəyə kitab, dəftər almaq lazım gələndə İclas qurusu bütün rəsmiyyəti gözləyirdi. Əvvəlcə qız, atasına ərizə yazırdı. Sonra ərizə məktəbə, müəllimin təsdiqinə göndərilirdi. Daha sonra Meyransa qol çəkirdi. Nəhayət İclas qurusu mağazindən kitab, dəftər alıb gətirir, qıza qol çəkdirəndən sonra-siyahı ilə verir və vaxt qoyurdu. «Gələn ayın ikinci həftəsinin sonuna qədər» həmin siyahının bir surətini idarəyə, «nəzarət üçün» müdirə göndərir, bir üzünü də-öz arxivində ehtiyat üçün saxlayırdı. Gələcəkdə yoxlasalar lazım olar. Məktəb müdiri bir neçə dəfə Məruzəyə demişdi:
-Qızım, atanı çağır, vacib söz deyəcəyəm!
Quru cavab vermişdi:
-Mənim iclasım var, gələ bilmərəm.
Qız böyüyəndən sonra İclas qurusunun başağrısı daha da artdı. Qızı çox yerdən istədilər. Elçilərin hamısına bir cavab verilirdi:
-Anket doldurun, yoxlayıb baxarıq.
Elçilər anket adını eşidib dağılışırdılar. Ancaq məhəbbətində sadiq olan Əsgər adlı bir şofer İclas qurusundan əl çəkmədi. Meyransa Əsgərlə qohum olmağa razı idi. Kişinin qılığına girmək istədi:
-Kişi, Məruzəni istəyirlər axı
-Konkret danış, kim istəyir və hansı şərtlərlə
-Şofer Əsgər!
-Ərizəsi hanı.
-Ərizəsi yoxdur
-Bəs niyə havayı danışırsan. Meydanda nə ərizə var, nə anket, nə zəmanət. Niyə bəs gəlib başımı ağrıdırsan.
Meyransa xahiş ədası ilə dedi:-Bəlkə vaxt verəsən, iclasın olmayanda elçilər gəlsin danışasınız
-Elçiləri neyləyirəm. Qız istəyən adam şəxsi işini, şəklini göndərsin, tanış olum, sonra müzakirə edib baxarıq.
İclas qurusu oğlanın adını bir-iki dəfə təkrar edib Meyransaya baxdı, başını buladı:
-Adı köhnədir, çox köhnədir. Məruzəni almaq istəyənin adı Məruzəyə layiq olsun gərək!
-Sən deyərsən dəyişər!
İclas qurusu öz qərarını təkrar etdi:
-Dedim şəxsi işini göndərsin, baxıb müzakirə edərik, artıq danışmaq lazım deyil!
Meyransa bir söz deməyib çıxdı. İclas qurusunun sözlərini Əsgərə çatdırdılar, Əsgər dedi:
-Anketimi getsin idarədən öyrənsin, ancaq mən bu işin daha asan yolla həllini bilirəm. O özünü belə zəhmətlərə nahaq salıb.
Bu axşam İclas qurusu oturub protokolları sahmana salırdı. Meyransa da şkafı açıb təzə paltarlarını geyinirdi. Kişi başını qaldıranda arvadını ayrı bir həvəs, ayrı bir sevinclə, tələsə-tələsə geyinib-kecinən gördü.
-Hara belə ay arvad,-deyə təəccüblə soruşdu.
-Heç, balaca iclasımız var!
-Bəs Məruzə haradadır.
-O da öz iclasına gedib, sənə də kağız göndərib.
Meyransa stolun üstündəki kitabın altından əl boyda bir kağız çıxarıb ərinə verdi:
-Deyəsən, uşaqların qərarı var. Oxu gör necədir.
İclas qurusu kağızı oxuyanda gözü kəlləsinə çıxdı:-«Ata, biz çox müzakirə elədik, düşündük, daşındıq. Sizə zəhmət vermədən ZAQS-a getdik. Sabah toyumuzdur, oğlan evində olacaq, iclasdan sonra vaxtın olsa buyurub gələrsən. Qızın Məruzə.»
İclas qurusu daha da qurudu. Quru uzandı, dik ayağa qalxdıca
-Necə? Özbaşına qərar çıxarıblar...Bu qərarı kim təsdiq edib?
Meyransa təmkinini və mülayimliyini pozmadan cavab verdi:
-Gərək sən təsdiq edəsən də
İclas qurusu özündən çıxdı:
-Mən onun anketini oxumamış, işini yoxlamamış, müzakirə etməmiş, belə qərarı necə təsdiq edə bilrəm, bu nə intizamsızlıqdır...
Meyransa çəkməsini ayağına çəkib son sözünü dedi:
- Edərsən, etməzsən özün bilərsən. Mən Əsgərgildə toyda olacağam, evdən muğayat ol. Qapı-bacanı açıq qoyma!-Meyransa bunu dedi, qapını çırpıb çıxdı.
Ev, dəyirman daşı kimi İclas qurusunun başına dolandı